در خانه ” عمومی ”
آیا خشونتی که کودکان در اخبار، اینترنت، برنامه‌های تلویزیونی، سریال‌های تلویزیونی، و بازی‌های ویدیویی مشاهده می‌کنند باعث رفتار می‌شود؟
آیا در آنها تهاجمی است؟ این موضوع در دهه 1960 باعث ایجاد بحث و توجه داغ شد
این امر آنقدر توجه را به خود جلب کرد که یک روانشناس آزمایشی به نام آزمایش عروسک بوبو ایجاد کرد
دانستن آنچه کودکان در مورد رفتار پرخاشگرانه از طریق مشاهده می آموزند.
داستان آزمایش عروسک بوبو
آیا پرخاشگری و خشونت یک رفتار آموخته شده است؟ در آزمایشی معروف به نام عروسک بوبو، آلبرت بندورا
و همکارانش یکی از روش های آموزش خشونت را به کودکان نشان دادند.
بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی بندورا، یادگیری از طریق مشاهده و تعامل با دیگران اتفاق می افتد. بدین ترتیب،
افراد با مشاهده دیگران و سپس تقلید رفتار آنها یاد می گیرند.
پرخاشگری ریشه بسیاری از رفتارهای بد اجتماعی از پرخاشگری بین فردی تا جنگ است. به همین دلیل یکی از
این موضوع بیشترین مطالعه در روانشناسی است. روانشناسی اجتماعی یکی از شاخه های آن است
مطالعه تعامل انسان و رفتار گروهی است و دانشمندانی که در این زمینه کار می کنند تحقیقات زیادی انجام می دهند
در مورد تهاجم انسانی انجام داد.
تست عروسک بوبو
این آزمایش شامل قرار دادن کودکان در معرض دو مدل انسانی متفاوت بود: یک مدل بزرگسال پرخاشگر و یک مدل غیر پرخاشگر.
پس از مشاهده رفتار بزرگسالان، کودک در اتاقی بدون مدل قرار داده شد و ظهور تقلید از رفتار مشاهده شده مشاهده شد.
گرفته شد
پیش بینی ها و فرضیه ها
بندورا برای این آزمایش چندین پیش بینی داشت:
- پسرها پرخاشگرتر از دختران خواهند بود.
- کودکانی که رفتار پرخاشگرانه را در یک مدل بزرگسال مشاهده می کنند، حتی در غیاب آن، بیشتر احتمال دارد این کار را انجام دهند
مدل های بزرگسال رفتار تهاجمی خواهند داشت. - احتمال تقلید از رفتار مدلی که هم جنس کودک است بیشتر از مدلی است که جنسیت مخالف دارد.
- کودکانی که رفتار یک بزرگسال غیر پرخاشگر را مشاهده می کنند نسبت به کودکانی که رفتار یک مدل پرخاشگر را مشاهده می کنند، پرخاشگرتر خواهند بود. همچنین گروهی که در معرض مدل غیر پرخاشگرانه قرار می گیرند، رفتار پرخاشگرانه کمتری نسبت به گروه کنترل خواهند داشت.
روش و شرایط آزمون
کودکانی که در این آزمایش شرکت کردند 36 پسر و 36 دختر بودند که در مهدکودک دانشگاه استنفورد ثبت نام کردند.
آنها بودند. سن کودکان از 3 تا 6 سال و میانگین سنی 4 سال و 4 ماه است.
در مجموع 8 گروه آزمایشی وجود داشت. از بین این شرکت کنندگان، 24 نفر در گروه کنترل بودند که در معرض قرار گرفتند
مدل های بزرگسال گنجانده نشده است. بچه های باقی مانده به دو گروه 24 نفره تقسیم شدند. یکی از گروه های آزمایشی در معرض مدل ها قرار گرفت
تهاجمی و دیگری در معرض مدل های غیر تهاجمی قرار گرفت.
این گروه ها دوباره به دو گروه دختر و پسر تقسیم شدند. سپس هر زیرگروه به دو گروه دیگر تقسیم شد
یکی در معرض یک مدل بزرگسال از همان جنس و دیگری در معرض یک مدل بزرگسال از جنس مخالف قرار گرفت.
قبل از انجام آزمایش، بندورا سطح فعلی پرخاشگری کودکان را نیز اندازه گیری کرد. سپس به طور مساوی گروه بندی کنید
آنها طوری سازگار شدند که سطح پرخاشگری آنها یکسان بود.
روند انجام تست عروسک بوبو
هر کودک به صورت جداگانه مورد آزمایش قرار گرفت تا اطمینان حاصل شود که رفتار آنها تحت تأثیر سایر کودکان قرار نگرفته است. اولین
کودک را به اتاق بازی آوردند که در آن فعالیت های زیادی برای کشف و بازی وجود داشت. بعد، تستر مدل
شخصی از او خواست وارد اتاق بازی شود و با همان فعالیت کودک پشت میزی بنشیند.
در عرض ده دقیقه، مدل شروع به بازی با اسباب بازی های انتخابی کرد. در شرایط غیر تهاجمی، مدل بزرگسالان
او فقط با اسباب بازی ها بازی می کرد و تمام مدت به عروسک بوبو توجهی نمی کرد. در شرایط تهاجمی، مدل بزرگسالان با
خشونت به عروسک بوبو حمله کرد.
مانکن بوبو را به پهلو خواباند، بالای سرش نشست و بارها به بینی او مشت زد. سپس مدل عروسک را برداشت، در زد
آن را گرفت و به سر عروسک زد. این مدل پس از پرخاشگری با چکش، عروسک را در اتاق پرتاب کرد. این دنباله از اقدامات
این تجاوز سه بار انجام شد و اغلب با پرخاش لفظی همراه بود. علاوه بر پرخاشگری فیزیکی، مدل بزرگسالان از
او از کلمات رکیکی مثل «بزنش» و «آه» و چند کلمه دیگر استفاده می کند.
پس از ده دقیقه قرار گرفتن در معرض مدل بزرگسالان، هر کودک به اتاق دیگری که حاوی چندین اسباب بازی زیبا از جمله بود برده شد
مجموعه ای از عروسک ها، یک ماشین آتش نشانی و یک هواپیما وجود داشت. به بچه اجازه داده شد دو دقیقه بازی کند و بعد آنها
به آنها گفته شد که دیگر اجازه بازی با این اسباب بازی ها را ندارند. هدف از این کار ایجاد سطحی از ناامیدی در شرکت کنندگان است
بود.
سپس هر کودک به اتاق آزمایش نهایی برده شد. این اتاق دارای چند اسباب بازی خشن مانند چکش، توپ بیسبال است
یک صورت نقاشی شده، یک تفنگ دارت و البته یک عروسک بوبو وجود داشت. این اتاق دارای تعدادی اسباب بازی غیر خشونت آمیز مانند مداد است
شمع، کاغذ، عروسک، حیوانات پلاستیکی و کامیون نیز وجود داشت.
سپس به هر کودک اجازه داده شد به مدت 20 دقیقه در این اتاق بازی کند. در این مدت، ممتحنین رفتار کودک را زیر نظر خواهند داشت
آنها آینه را از پشت اتاق تماشا کردند و میزان پرخاشگری هر کودک را ارزیابی کردند.
نتایج تست عروسک بوبو
در نتایج این آزمایش، سه پیش‌بینی از چهار پیش‌بینی اولیه تأیید شد.
بندورا و همکارانش پیش بینی کردند که کودکان در گروه غیر پرخاشگر در مقایسه با گروه کنترل رفتار پرخاشگرانه خواهند داشت.
کمتر وجود خواهد داشت.
نتایج نشان می دهد که اگرچه کودکان هر دو جنس در گروه غیر پرخاشگر رفتار پرخاشگرانه ای دارند
کمتر از گروه کنترل، احتمال پرخاشگری از پسرانی که رفتار بزرگسالان را الگوبرداری می کنند، نشان دادند
مشاهده شد که غیر همجنسگرایان غیر پرخاشگر، این بیشتر از گروه کنترل است.
کودکانی که در معرض مدل پرخاشگرانه قرار گرفتند دقیقاً همانطور که در شرایط غیبت مشاهده کردند رفتار کردند
حضور یک مدل بزرگسال شبیه سازی شده است.
محققان در پیش بینی خود مبنی بر اینکه پسرها پرخاشگرتر از دختران خواهند بود، درست بودند. سطح پرخاشگری
تعداد پسرها دو برابر دختر بود.
در مورد مشاهده مدل های بزرگسال همجنس و غیر همجنس، تفاوت های جنسیتی معنی دار وجود داشت. پسرهایی که رفتار می کنند
آنها پرخاشگری را از مدل مرد بیشتر از پسرانی که این رفتار را از مدل زن مشاهده کردند مشاهده کردند
تحت تاثیر قرار گرفتند. جالب اینجاست که محققان دریافتند پسرها بیشتر احتمال دارد که رفتار پرخاشگرانه داشته باشند
از همجنس تقلید کنید، در حالی که در دختران این امر در تقلید از پرخاشگری کلامی دیده می شود.
نتایج این مطالعه از نظریه یادگیری اجتماعی بندورا حمایت می کند. بندورا و همکارانش فکر می کنند این آزمایش نشان می دهد
این نشان می دهد که تا چه حد می توان رفتار را از طریق مشاهده و تقلید آموخت. همچنین محققان بیان کردند که تقلید اجتماعی
می تواند باعث تسریع یا سرکوب رفتارهای جدید بدون نیاز به تقویت تقریب های متوالی شود، که یکی از نظریه های پیشنهادی است.
از اسکینر بود.
به گفته بندورا، آررفتار خشونت آمیز مدل بزرگسال با عروسک باعث شد که بچه ها به این نتیجه برسند که چنین اعمالی مجاز است.
به علاوه، او معتقد است که این کودکان ممکن است در آینده به ناامیدی با پرخاشگری بیشتری پاسخ دهند.
در مطالعه بعدی که در سال 1965 انجام شد، بندورا به این نتیجه رسید که آیا مدل بزرگسال این عمل را انجام می دهد.
در صورت تشویق پرخاشگرانه، کودکان به احتمال بیشتری از پرخاشگری تقلید می کنند. و اگر مدل بزرگسال است، زیرا
اگر رفتار خشونت آمیز او تنبیه شود، کودک کمتر آن رفتار را تقلید می کند.
منتقدان
مانند هر آزمایش دیگری، آزمایش عروسک بوبو نیز از انتقاد در امان نماند. بعضی از آنها … هستند:
- پرخاشگری نسبت به عروسک با پرخاشگری نسبت به یک انسان در دنیای واقعی بسیار متفاوت است.
- از آنجا که این آزمایش در یک محیط آزمایشگاهی انجام شده است، برخی از منتقدان معتقدند که نتایج این دسته از آزمایشات ممکن است نشان دهنده آنچه در دنیای واقعی اتفاق می افتد نباشد.
- همچنین ادعا می‌شود که بچه‌ها واقعاً برای رفتار پرخاشگرانه نسبت به عروسک بوبو تحریک نشده‌اند. بلکه فقط سعی می کردند پیرمرد را راضی نگه دارند.
- از آنجایی که داده ها بلافاصله جمع آوری شد، دانستن اثرات بلندمدت این آزمایش دشوار است.
- برخی از منتقدان استدلال می کنند که این آزمایش به خودی خود غیراخلاقی است. این آزمایش با سوء استفاده از کودکان برای تقلید رفتار پرخاشگرانه، پرخاشگری را به کودکان آموزش داده است که غیراخلاقی است.
- علاوه بر این، این آزمایش در انتخاب نمونه مشکل انتساب دارد. همه شرکت‌کنندگان در این آزمایش از میان گروه کوچکی از دانش‌آموزان با نژاد مشابه و پیشینه خانوادگی-اجتماعی انتخاب شدند. این امر تعمیم نتایج به جمعیت بزرگتر با تنوع نژادی و اجتماعی بیشتر را دشوار می کند.
سخنی از سیمیاروم
تست بندورا یکی از معروف ترین تست ها در زمینه روانشناسی است. امروزه روانشناسان اجتماعی هنوز هستند
بررسی تأثیر پرخاشگری مشاهده شده بر رفتار کودکان. در دهه های پس از این آزمایش، صدها مطالعه دیگر در مورد
تأثیر پرخاشگری مشاهده شده بر رفتار کودکان انجام شد.
امروزه هنوز این سوال مطرح است که آیا باید برنامه‌های تلویزیونی، سریال‌ها یا بازی‌های ویدیویی خشن تماشا کرد
آیا باعث می شود کودکان در دنیای واقعی رفتار پرخاشگرانه داشته باشند؟
منبع
مترجم: سعیده بریانیان